Franck Mortelmans
° 24.07.1898 Antwerpen - † 04.04.1986 Antwerpen
- pastelschilder
- zoon van Antoon Mortelmans
- neef van Lodewijk en Frans Mortelmans
Biografie
Franck Mortelmans wordt geboren op 24 juli 1898 in het Klapdorp 121 te Antwerpen, het ouderlijk huis van de familie Mortelmans. Zijn vader Antoon nam immers de winkel en kleine drukkerij over van de ouders. In het zelfde huis groeiden voor Franck ook zijn vader Antoon en zijn ooms op, de kunstschilder Frans Mortelmans, en de componist Lodewijk Mortelmans.
De jeugdjaren van Franck waren één grote ontdekking van de havenbuurt en van de achterliggende polders. Zijn liefde voor de Scheldestroom, voor de polderlandschappen en de havenactiviteiten zal later overvloedig blijken in zijn vele pastelwerken en tekeningen. Van kindsbeen af wordt duidelijk dat bij Franck het tekenen in het bloed zit. Hij volgt de lessen in de Academie van Antwerpen bij Isidoor Opsomer en Juliaan de Vriendt. In de Academie van Berchem bij zijn Oom Frans, in de private school van Henry Luyten in Brasschaat, en even in het atelier voor dierenschilderen bij Frans Hens.
In 1919 sluit hij aan bij de modernistische kring 'Lumière', gesticht door zijn goede vriend Roger Avermaete. In die periode experimenteert hij met strakke weergaves in sterke kleuren, weliswaar zonder schreeuwerigheid, maar blijft toch ook steeds vormelijk werken. In de Lumièrekring werd vooral aandacht besteed aan linosnede en houtgravure en dit zorgde voor een heropleving van de houtsnijkunst. In deze kring circuleerden o.a. kunstenaars als de Belgen Frans Masereel, Joris Minne, Henry Van Straten, de broers Jozef en Jan-Frans Cantré (de z.g. Vijf), Jozef Peeters, Felix Timmermans. Ook Nederlanders waaronder Fokko Mees, en de Fransen Jean-Emile Laboureur, Jean Lebedeff, Henri Le Fauconnier en André Lhote, de Duitsers Max Pechstein, Erich Heckel, Conrad Felixmuller en Hans Orlowski. Het was van bij het begin een erg internationaal gezelschap.
In 1926 wordt Franck leraar van de Vakschool voor Kunstambachten, opgericht door Roger Avermaete en blijft er tot in 1946. De eerste lokalen waren in de Lantschotkapel aan de Falconrui, daar waar rond 1900 de sociaal filosofische beweging 'De kapel' haar thuisbasis had, en waar zijn nonkel Louis (Lodewijk Mortelmans) concerten gaf voor de talrijke luisteraars aldaar.
'De Kapel' was een verzamelpunt van kunstenaars en intelectuelen en er werden voordrachten, tentoonstellingen en concerten gehouden voor iedereen die het wilde horen of zien.
Begin de jaren dertig sluit Franck zich aan bij de kring 'Moderne kunst'. In die kring ontmoet hij dan kunstenaars zoals Gerard Baksteen, Ernest Albert, Oscar Verpoorten, Pieter Rottie, Gustaaf Van Steenwegen, Edmond Van Dooren, Frans van Giel, Paul Joostens en beeldhouwer Albert Poels.
In 1936 wordt Franck ook leraar in de Academie van Berchem, en vanaf 1946 aan de Academie voor Schone kunsten van Antwerpen. In 1958 wordt hij directeur van de Berchemse Academie, en blijft dat tot zijn op rust stelling in 1968.
Een van zijn boezemvrienden is de Lierse kunstenaar Oscar Van Rompay, met wie hij vaak optrekt en die een zelfde filosofie heeft over kunst. Samen wisselen zij van gedachte over de kunst en haar evoluties. Beiden hebben een grote terughoudendheid ten opzichte van de op dat ogenblik heersende moderne kunststrekkingen.
Het werk van Franck Mortelmans dat in de twintigerjaren de weg van het modernisme opgaat, keert langzaam terug naar een meer klassieke vormstijl. De aandacht gaat vooral naar de horizonlijnen, het water van rivieren of de zee, en het wondere wolkenspel. Beelden, die net zoals bij Claude Monet, een momentopname weergeven van veranderlijke sfeer in een landschap of zeezicht. En dat is het wat Franck Mortelmans ons in zijn werk wil tonen.
Zijn tekeningen lijken dikwijls ruwe schetsen, maar Franck lukt er in om soms met weinig potlood of inkt, toch veel te laten zien. Franck Mortelmans heeft heel wat tentoongesteld, maar koesterde teveel zijn eigen werk om het te verkopen. Hij was als pastelschilder ook een uitstekend portrettist, soms grote portretten in opdrachten uit de burgerij, maar vooral zeer vele kleine portretten die hij steevast meegaf aan zijn modellen.
Franck Mortelmans was Officier in de Kroonorde en in de Leopoldsorde.
De provincie Antwerpen verleende hem in 1983 'de Versierselen van het Poorterschap'.
Franck Mortelmans zal zijn hele leven ijveren voor het behoud van natuur en stedenschoon. Hij wordt eerst briefwisselend lid van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, en zetelt er tot zijn verplichte op ruststelling op zeventigjarige leeftijd in 1968.
Na het overlijden van zijn eerst vrouw Mit Matthé in 1972 zal hij in 1977 hertrouwen met de veel jongere Melanie Diris (1936-2010). Samen delen ze nog 10 gelukkige jaren tot aan zijn overlijden op 4 april 1986. Franck is begraven op het kleine erepark van de begraafplaats Schoonselhof.
Tekst: Dirk Schiltz
